Vergi Kaçakçılığı Suçu Nedir? (VUK m.359)

Bu makalede, Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 359. maddesinde düzenlenen vergi kaçakçılığı suçu detaylı bir şekilde ele alacağız. Vergi kaçakçılığının ne olduğu, hangi eylemlerin vergi kaçakçılığı kapsamında değerlendirildiği, suçun unsurları, cezaları ve Yargıtay kararları ışığında uygulamada karşılaşılan sorunlar gibi konulara değineceğiz.

Devletin kamu hizmetlerini yerine getirebilmesi için gerekli olan en önemli gelir kaynağı vergilerdir. Vergi sistemi, vatandaşların ve kurumların gelir ve kazançlarından adil bir şekilde pay alarak toplumun ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlar. Ancak, bazı kişiler veya kurumlar, vergi yükümlülüklerinden kaçınmak için çeşitli yöntemlere başvurabilirler. Bu eylemler, “vergi kaçakçılığı” olarak adlandırılır ve hem devletin vergi gelirlerini azaltır hem de dürüst vergi mükellefleri arasında haksız rekabete yol açar.

1. Vergi Kaçakçılığı Nedir?

VUK m. 359, vergi kaçakçılığı suçunu, vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklama/ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgelerin hukuka aykırı olarak düzenlenmesi, kullanılması, tahrif edilmesi, yok edilmesi; bu evrak ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapılması ile meydana gelen suçlar olarak tanımlar.  

2. Vergi Kaçakçılığı Kapsamına Giren Eylemler

VUK m. 359, vergi kaçakçılığı suçu kapsamına giren eylemleri şu şekilde belirlemiştir:

• Defter, Kayıt ve Belgelerde Sahtecilik: Vergilerin hesaplanmasına ilişkin bilgilerin yer aldığı defter, belge veya kayıtların usulüne aykırı olarak düzenlenmesi, kayıtlarda değişiklik ve tahrifat yapılması, yok edilmesi, bu kayıtlarda hileler yapılması gibi eylemler vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur. Örneğin, gerçekte olmayan bir ticari işlemi varmış gibi gösteren sahte fatura düzenlemek veya kullanmak bu kapsamdadır.
• Hesap ve Muhasebe Hileleri: Vergi matrahını azaltmak veya vergi iadesi almak amacıyla hesaplarda veya muhasebe kayıtlarında hile yapmak da vergi kaçakçılığı suçudur. Örneğin, giderleri olduğundan fazla göstermek, gelirleri eksik beyan etmek gibi eylemler bu kapsamda değerlendirilebilir.

3. Suçun Unsurları

Vergi kaçakçılığı suçunun oluşabilmesi için şu unsurların gerçekleşmesi gerekir:

• Maddi Unsur: VUK m. 359’da sayılan fiillerden birini işlemek. Yani, defter, kayıt ve belgelerde sahtecilik yapmak veya hesap ve muhasebe hileleri yapmak.
• Manevi Unsur: Bu fiilleri bilerek ve isteyerek işlemek. Yani, failin eyleminin vergi kaçakçılığı kapsamında olduğunu bilmesi ve bu eylemi vergiden kaçınmak amacıyla gerçekleştirmesi gerekir.
• Vergi Ziyaı: Vergi kaçakçılığı suçunun oluşabilmesi için, failin eylemleri sonucunda devletin vergi kaybına uğraması gerekir. Ancak, bazı durumlarda vergi ziyaı olmasa dahi vergi kaçakçılığı suçu oluşabilir. Örneğin, sahte fatura kullanmak fiili, vergi ziyaına yol açmasa bile vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur.

4. Suçun Cezaları

VUK m. 359, vergi kaçakçılığı suçuna farklı cezalar öngörmüştür. Bu cezalar, işlenen fiilin ağırlığına ve vergi ziyaının miktarına göre değişir. Örneğin:

• Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar: Üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası.  
• Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri gizleyenler veya defter sahifelerini veya belgeleri tahrif edenler veya bu defter ve belgelerde gerçeğe aykırı kayıtlar yapanlar veya hesap ve muhasebe hileleri yapanlar: İki yıldan beş yıla kadar hapis cezası.  

Not: Bu makale, genel bilgi verme amacıyla hazırlanmıştır ve hukuki tavsiye niteliği taşımamaktadır. Vergi kaçakçılığı suçuna ilişkin herhangi bir hukuki sorunla karşılaşmanız durumunda, bir Bursa Ceza Avukatı‘na danışmanız önerilir.